Współczesne metody kształtowania szybkości

Prezentuję Ci zredagowane przeze mnie notatki z wykładu prof. Chmury na temat "Współczesne metody kształtowania szybkości".

Na każdym etapie szkolenia są określone rezerwy . Istotą każdej jednostki treningowej jest to, aby ten potencjał, który drzemie w organizmach można było w sposób optymalny wykorzystać. W tradycyjnym rozumieniu definicję szybkości, którą przekazywano nam na uczelniach, odbierano pod kątem szybkości reagowania, pojedynczego ruchu, częstotliwości ruchu. Natomiast czy ta konwencja definicji szybkości i jej składowe koreluje z tym co my na co dzień uprawiamy? Odpowiadam jednoznacznie NIE . W wydaniu piłki nożnej szybkość jest zagadnieniem bardziej złożonym, bardziej kompleksowym.W związku z tym należy do sprawy podejść troszeczkę inaczej. Jeżeli popatrzymy na szybkość piłkarza to z jednej strony mamy rzeczywiście te elementy, które przed chwilą wymieniłem, ale niezależnie od tego mamy do czynienia jeszcze z innymi elementami. Mianowicie :

- szybkość postrzegania (percepcji)

- szybkość przewidywania (antycypacji)

- szybkość podejmowania decyzji

- szybkość reagowania

- szybkość przemieszczania się bez piłki

- szybkość akcji z piłką

- szybkość działania

Szybkość działania związana jest ze specyfiką danej dyscypliny.

Co to jest szybkość postrzegania? Ona na co dzień jest bardzo często realizowana, nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy jak często ją realizujemy. Proszę zwrócić uwagę, że jest to nic innego jak postrzeganie, przyjmowanie i odtwarzanie informacji istotnych dla przebiegu gry za pośrednictwem wzroku i słuchu. A więc to wszystko co postrzega zawodnik. Młodzi zawodnicy na poziomie trampkarza i juniora próbują w zasadzie objąć wszystko, starają się wszystko widzieć i w efekcie popełnia dużo błędów. Są wolni, podejmują złe decyzje, ponieważ chce ogarnąć wszystko w trakcie gry. Różnica pomiędzy takim graczem, a dojrzałym graczem polega na tym, że dojrzały zawodnik koncentruje się na rzeczach już sprawdzonych w jego karierze i obejmuje to co jest realne w danym momencie.

Szybkość przewidywania związana jest przede wszystkim z przewidywaniem i wyprzedzeniem akcji przeciwnika, współgracza i rozwoju gry na podstawie wiedzy i doświadczenia.

Bramkarz nigdy nie obroni rzutu karnego, gdyby nie fakt, że ma zdolność przewidywania ruchu przeciwnika. Dlatego, że szybkość lotu piłki podczas rzutu karnego jest szybsza niż szybkość reagowania. Szybkość przewidywania jest także bardzo ważna w trakcie samej gry. Problem ten jest bardzo często pomijany.

Szybkość przemieszczania się zawodnika bez piłki – to co najczęściej akcentujemy podczas treningu szybkości – czy tędy droga?

Owszem, samochód bez kół nie pojedzie, tymi kołami jest właśnie szybkość, ale nie do końca, bo oprócz tego by samochód pojechał to musi mieć silnik. W tej chwili na treningu najczęściej koncentrujemy się na kołach samochodu zapominając o najważniejszym silniku, mózgu tam gdzie jest odbiór informacji związanych z postrzeganiem, przewidywaniem, podejmowaniem decyzji czy reagowaniem.

Co to jest ta szybkość działania piłkarza ?

Składa się z dwóch części :

1) Składowe motoryczne – procesy neurofizjologiczne stanowią od 20 do 30% potrzebnego czasu na wykonanie określonego ruchu.

a) składniki koordynacyjne

-koordynacja wewnątrz i zewnątrz mięśniowa

-technika biegu

-technika skoku

-technika strzału

b) składniki kondycyjne

-czynniki mięśniowe i energetyczne

-szybkość zrywu

-siła skoku

-siła strzału

2) Składowe psychiczne – procesy psychiczne stanowią od 70% do 80% potrzebnego czasu na wykonanie określonego ruchu.

-procesy odtwarzania i przetwarzania

-szybkość postrzegania

-szybkość przewidywania

-szybkość podejmowania decyzji

-szybkość reagowania

Lato na początku swojej kariery był można powiedzieć szybszy od piłki, motorycznie był tak wspaniale przygotowany, że on wyprzedzał piłkę, piłka mu wręcz przeszkadzała. Dopiero pod koniec kariery połączył element motoryczny z elementem psychicznym i był wielkim piłkarzem.

Zaś Kazimierz Deyna miał przewagę elementu psychicznego nad składową motoryczną, był generalnie wolnym piłkarzem, ale fantastycznie podejmował decyzje błyskawiczne, celujące i trafne w najtrudniejszych momentach gry. Stąd też patrząc na pryzmat kształtowania szybkości popełniamy fatalny błąd koncentrując się na części motorycznej pomijając sferę psychiczną. Dlaczego popełniamy totalny błąd? Dlatego, że te rezerwy są tu niewielkie ok. 20 do 30 % a największy potencjał leży w mózgu, gdzie dochodzi do przetwarzania informacji walki sportowej czytania tej gry, przetwarzania tej gry i podejmowania właściwych decyzji poprzez postrzeganie, przewidywanie, reagowanie. Stąd też moja prośba, żeby połowę treningu szybkości poświęcić na połącznie elementu motorycznego z elementem psychicznym.

Co robimy na treningu szybkościowym?

Robimy takie ćwiczenia, by zawodnik przemieszczał się jak najszybciej po boisku.

Jaki jest cel treningu szybkościowego ?

Celem treningu szybkościowego jest przede wszystkim rozwinięcie jak największej mocy w jak najkrótszym czasie, czyli inaczej mówiąc wykonanie jak najwięcej pracy w jak najkrótszym czasie. Można to zrobić dwoma sposobami:

- poprzez wzrost siły dynamicznej

- poprzez wzrost szybkości na dystansie

Trening szybkości musi być zindywidualizowany, dlaczego ?

Każdy zawodnik ma różną strukturę układu mięśniowego i nerwowego

Zawodników, których mamy w drużynie należy podzielić na 2 typy:

- typ szybkościowy

- typ wytrzymałościowy

Typ szybkościowy charakteryzuje się :

- struktura mięśniowa – przeważają włókna szybko kurczliwe

-pobudzenia komórek nerwowych przez impulsy o dużej częstotliwości

- wysoka pojemność procesów beztlenowych

- niska pojemność procesów tlenowych

-wysoka aktywność enzymów glikolitycznych

Typ wytrzymałościowy charakteryzuje się :

- struktura mięśniowa – przeważają włókna wolno kurczliwe

-   wysoka pojemność procesów tlenowych

- niska pojemność procesów beztlenowych

- wysoka aktywność enzymów tlenowych

- komórki mięśniowe pobudzane są przez impulsy o niskiej częstotliwości

Nie da się zrobić z zawodnika o strukturze wytrzymałościowej zawodnika szybkiego. Jest to nierealne, chyba że będziemy mieli do czynienia ze wspomaganiem genowym. Jednak można u takiego zawodnika o typie wytrzymałościowym znacząco poprawić szybkość.

Bardzo ważne jest stosowanie odcinków krótkotrwałych, bo mnie jako trenera interesuje depnięcie na paru metrach. W typie wytrzymałościowym poprzez trening o charakterze siły dynamicznej mogę wyraźnie poprawić dynamizm na 2, 3 krokach, ale nie na 20, 30 metrach, bo on do tego wysiłku z punktu widzenia fizjologicznego, biochemicznego nie jest predysponowany.

Kolejny przykład, że trening szybkości powinien być zindywidualizowany: przeprowadzono badania pomiarowe na dystansie 5 i 20 metrów. Z badań wynika jasno, że zawodnik, który uzyskiwał najlepsze czasy na 5m, nie musi być wcale najlepszy na dystansie 20 m. Związane to jest z różną strukturą mięśniową.

Kolejny przykład: podzielono zawodników na dwa typy i zastosowano takie samo obciążenie 6 x 20 metrów. Po pierwszych 20 metrach należy zastosować taka przerwę, aby zużyta podczas tych 20 metrów fosfokreatyna odbudowała się. W przypadku typu szybkościowego po zastosowaniu odpowiedniej przerwy fosfokreatyna odbudowała się do poziomu wyjściowego, co oznacza, że w następnym powtórzeniu będzie można uzyskać ten sam czas.

Natomiast w przypadku typu wytrzymałościowego przy zastosowaniu tej samej przerwy pojawił się kwas mlekowy. A więc następne powtórzenie nie było już wykonywane na 100%. Gdy pojawia się kwas mlekowy nie budujemy szybkości, tylko wytrzymałość szybkościową, a samą szybkość zabijamy!

Dlatego ważne są proporcje czasu trwania ćwiczenia do aktywnego wypoczynku z uwzględnieniem typu zawodnika.

Od czego uzależniony jest czas trwania wypoczynku ?

- od długości przebiegniętego dystansu

- od typu motorycznego zawodnika

- od stanu pobudzenia OUN(ośrodkowy układ nerwowy)

- od tempa resyntezy fosfokreatyny

Przerwy wypoczynkowe nie mogą być jedna zbyt długie , by nie doprowadzić do spadku pobudzenia.

Jaki jest sens stosować obciążenie w treningu szybkościowym 1500m ?

Na właściwą przerwę która powinna być zastosowana podczas takiego dystansu trzeba by było poświęcić aż 3,5 godziny aby sam trening był efektywny .

Jak długie odcinki szybkościowe można stosować w treningu piłkarzy ?

Według badań najczęściej podczas meczu wykonywane są odcinki o długości 5 – 15 metrów.

Jaki jest sens stosować odcinki biegowe które nie występują w walce sportowej?

Jaki jest sens stosować odcinki biegowe na odcinkach 30, 40 metrów ?

Powinno się stosować odcinki biegowe na dystansie  5,10,15,20m.

Kiedy zabijamy zdolności szybkościowe ?

- stosując zbyt krótkie przerwy aktywnego wypoczynku

- wtedy kiedy nie została odbudowana fosfokreatyna

- wtedy kiedy w istotny sposób zwiększa się poziom mleczanu w komórce mięśniowej

- wtedy kiedy pojawia się zmęczenie

- wtedy kiedy trening przekształca się w wytrzymałość szybkościową

- wtedy kiedy nie stosujemy indywidualizacji

Kiedy powinno się rozpocząć kształtowanie szybkości?

W czasie rozwoju biologicznego dziecka, w młodszym okresie szkolnym(od 7 roku życia)

Z jakimi ćwiczeniami należy łączyć rozwijanie zdolności szybkościowych?

Z ćwiczeniami koordynacyjnymi

Czy można kontrolować trening szybkościowy za pomocą częstości skurczów serca?

W żadnym wypadku, każdy trening tylko nie szybkościowy.